Türkiye nüfusunun yüzde 26’sını çocuklar oluşturuyor..

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre 2023 yıl sonu itibarıyla, Türkiye nüfusu 85 milyon 372 bin 377 kişi iken bunun 22 milyon 206 bin 34’ünü çocuklar oluşturdu. Çocuk nüfusun %51,3’ünü erkek çocuklar, %48,7’sini kız çocuklar oluşturdu. Birleşmiş Milletler tanımına göre 0-17 yaş grubunu içeren çocuk nüfus, 1970 yılında toplam nüfusun %48,5’ini oluştururken bu oran 1990 yılında %41,8 ve 2023 yılında %26,0 oldu.

Nüfus projeksiyonlarına göre çocuk nüfus oranının 2030 yılında %25,6, 2040 yılında %23,3, 2060 yılında %20,4 ve 2080 yılında %19,0 olacağı öngörüldü.

Çocuk nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 1935-2080

Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları, 1935-1990
TÜİK, Nüfus Tahminleri, 2000
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2007-2023
TÜİK, 2018 Nüfus Projeksiyonları, 2030-2080

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin çocuk nüfus oranları incelendiğinde, 2023 yılında çocuk nüfus oranının AB ortalaması %18,0 oldu. AB üye ülkeleri içinde en fazla çocuk nüfus oranına sahip olan ülkelerin sırasıyla, %23,4 ile İrlanda, %21,1 ile Fransa, %20,9 ile İsveç olduğu görüldü. Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu ülkeler ise sırasıyla, %15,1 ile Malta, %15,4 ile İtalya, %15,9 ile Portekiz oldu. Türkiye’nin çocuk nüfus oranının %26,0 ile AB üye ülkelerinden daha yüksek olduğu görüldü.

Çocuk nüfus oranının Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırması, 2023

Kaynak: Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) veri tabanı, 2023
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2023

ADNKS sonuçlarına göre illerin toplam nüfusları içindeki çocuk nüfus oranları incelendiğinde, 2023 yılında en yüksek çocuk nüfus oranına sahip olan il, %44,4 ile Şanlıurfa oldu. Şanlıurfa ilini %40,5 ile Şırnak, %38,2 ile Ağrı ve Muş izledi.

Çocuk nüfus oranının en yüksek ve en düşük olduğu 10 il, 2023

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2023

Çocuk nüfus oranının en düşük olduğu il, %16,5 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini %17,5 ile Edirne ve %18,3 ile Kırklareli izledi.

İllere göre çocuk nüfus oranı, 2023

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2023

ADNKS sonuçlarına göre 2023 yılında toplam hanehalkı sayısı 26 milyon 309 bin 332 oldu. Hanelerin %43,6’sında 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunduğu görüldü. Bu hanelerin illere göre dağılımı incelendiğinde, 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunan hanehalkı oranının en yüksek olduğu ilin %69,0 ile Şanlıurfa, en düşük olduğu ilin %29,1 ile Tunceli ve Sinop olduğu görüldü.

En az bir çocuk bulunan hanelerin %18,9’unda 0-17 yaş grubunda bir çocuk, %15,0’ında iki çocuk, %6,3’ünde üç çocuk, %2,1’inde dört çocuk, %1,2’sinde ise beş ve daha fazla çocuk bulunduğu görüldü.

Çocuk nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2018 yılında çocuk nüfusun %28,3’ünün 0-4 yaş grubunda, %27,7’sinin 5-9 yaş grubunda, %27,7’sinin 10-14 yaş grubunda ve %16,3’ünün 15-17 yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2023 yılında %24,1’inin 0-4 yaş grubunda, %29,6’sının 5-9 yaş grubunda, %28,8’inin 10-14 yaş grubunda ve %17,5’inin 15-17 yaş grubunda yer aldığı görüldü.

Yaş grubuna göre çocuk nüfus oranı, 2018, 2023

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2018, 2023

Doğum istatistiklerine göre 2022 yılında canlı doğan bebek sayısı, 1 milyon 35 bin 795 oldu. Doğan bebeklerin 531 bin 946’sı erkek, 503 bin 849’u ise kız oldu. Canlı doğan bebeklerin %96,8’ini tekil, %3,1’ini ikiz, %0,1’ini ise üçüz ve daha fazla çoğul doğumlar oluşturdu.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre hastanede gerçekleşen doğumların oranı, 2010 yılında %91,6 iken 2022 yılında %97,3 oldu. Beşli karma aşı (DPT+IPV+Hib) 3 doz ile aşılama oranı 2021 yılında %95,0 iken 2022 yılında %99,5 oldu.

Hayat Tabloları, 2020-2022 sonuçlarına göre doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için 77,5 yıl, erkekler için 74,8 yıl ve kadınlar için 80,3 yıl oldu.

Türkiye’de 7 yaşına ulaşan bir çocuğun kalan yaşam süresinin ortalama 71,4 yıl, erkek çocuklar için 68,7 yıl ve kız çocuklar için 74,1 yıl olduğu görüldü. Çalışma çağının başlangıcı olan 15 yaşındaki çocuklar için bu süre 63,5 yıl oldu. Erkek çocuklar için bu süre 60,8 yıl iken kız çocuklar için 66,2 yıl oldu. Bu yaş için kız ve erkek çocuklar arasındaki beklenen yaşam süresi farkının 5,4 yıl olduğu görüldü.

Yaşa ve cinsiyete göre çocuklarda beklenen yaşam süresi, 2020-2022

Kaynak: TÜİK, Hayat tabloları, 2020-2022

ADNKS sonuçlarına göre 2023 yılında doğan bebeklere konulan en popüler erkek bebek isimleri, Alparslan, Yusuf ve Göktuğ; en popüler kız bebek isimleri ise Asel, Zeynep ve Defne oldu. Doğan erkek bebeklerin 8 bin 957’sine Alparslan, 5 bin 538’ine Yusuf, 5 bin 361’ine Göktuğ, kız bebeklerin 8 bin 114’üne Asel, 7 bin 614’üne Zeynep, 6 bin 895’ine ise Defne ismi verildi.

Türkiye’de 2023 yılında 0-17 yaş grubundaki çocuklarda en çok kullanılan erkek çocuk isimlerinin Yusuf, Mustafa ve Mehmet; kız çocuk isimlerinin ise Zeynep, Elif ve Yağmur olduğu görüldü.

Toplam yaş bağımlılık oranı, 15-64 yaş grubunda çalışma çağındaki her 100 kişi başına düşen, 0-14 ile 65 ve üzeri yaş grubundaki kişi sayısı olarak tanımlanır. ADNKS sonuçlarına göre 2023 yılında toplam yaş bağımlılık oranı %46,3 oldu. Yaş grubu 15-64 olan her 100 kişi başına düşen, 0-14 yaş grubundaki çocuk sayısını ifade eden çocuk bağımlılık oranı ise %31,4 olarak gerçekleşti.

Çocuk bağımlılık oranı, 1935-2080

Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları, 1935-1990
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2007-2023
TÜİK, 2018 Nüfus Projeksiyonları, 2030-2080

Milli Eğitim Bakanlığı örgün eğitim istatistiklerine göre okul öncesi eğitim seviyesinde beş yaş net okullaşma oranının, 2021/’22 öğretim yılında %81,6 iken 2022/’23 öğretim yılında %85,0 olduğu görüldü. Beş yaş net okullaşma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran erkek çocuklar için %85,2, kız çocuklar için %84,7 oldu.

İlkokul seviyesinde net okullaşma oranı 2022/’23 öğretim yılında %93,8, ortaokul seviyesinde net okullaşma oranı %91,2 ve ortaöğretim seviyesinde net okullaşma oranı %91,7 oldu.

Eğitim seviyesi ve cinsiyete göre net okullaşma oranı, 2022/’23

Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim, 2022/’23

Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı sonuçlarına göre eğitim kademesi ve cinsiyete göre okul tamamlama oranları incelendiğinde, yıllara göre bir artış gözlendi. İlkokul tamamlama oranı 2017/’18 eğitim ve öğretim döneminde %98,4 iken bu oran 2022/’23 eğitim ve öğretim döneminde %98,5 oldu. Ortaokul tamamlama oranı 2017/’18 eğitim ve öğretim döneminde %90,2 iken bu oran 2022/’23 eğitim ve öğretim döneminde %96,3 oldu. Ortaöğretim tamamlama oranı ise %65,1’den %80,3’e yükseldi.

Ortaöğretim okul tamamlama oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2022/’23 eğitim ve öğretim döneminde bu oranın erkek çocuklar için %78,8, kız çocuklar için %81,8 olduğu görüldü.

Eğitim kademesi ve cinsiyete göre okul tamamlama oranı, 2017/’18, 2022/’23

Kaynak: TÜİK, Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı, 2017/’18, 2022/’23

Milli Eğitim Bakanlığı örgün eğitim istatistiklerine göre Türkiye genelinde 2022/’23 eğitim ve öğretim döneminde örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı 19 milyon 904 bin 679 oldu. Bu öğrencilerin %51,6’sını erkek öğrenciler, %48,4’ünü ise kız öğrenciler oluşturdu.

Özel eğitim gerektiren bireylere (işitme, görme, ortopedik ve hafif düzeyde zihinsel engelli) hizmet veren, özel olarak yetiştirilmiş personelin bulunduğu, geliştirilmiş eğitim programlarının uygulandığı özel öğretim kurumlarında örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı ise 507 bin 804 oldu. Özel eğitim alan öğrenciler örgün eğitimdeki öğrencilerin %2,6’sını oluşturdu. Özel örgün eğitime devam eden öğrencilerin %63,3’ünü erkek öğrenciler, %36,7’sini ise kız öğrenciler oluşturdu.

Türkiye Sağlık Araştırması 2022 yılı sonuçlarına göre  ailelerin beyanları doğrultusunda, 2-14 yaş grubundaki çocukların %1,5 ile en fazla öğrenmede ve yürümede zorluk çektiği görüldü. Aynı yaş grubundaki çocukların %1,0’ının konuşmada, %0,8’inin görmede, %0,4’ünün ise duymada zorluk çektiği belirtildi.

Çocuklarda engellilik ile ilgili göstergeler, 2022

Kaynak: TÜİK, Türkiye Sağlık Araştırması, 2022

Türkiye Sağlık Araştırması 2022 yılı sonuçlarına göre çocuklarda son 6 ay içinde görülen hastalık türleri incelendiğinde, 0-6 yaş grubunda %31,3 ile en çok üst solunum yolu enfeksiyonu görüldü. Bunu %29,4 ile ishal, %6,9 ile alt solunum yolu enfeksiyonu, %6,7 ile kansızlık izledi.

Yaş grubu 7-14 olan çocuklarda da %27,1 ile üst solunum yolu enfeksiyonu ilk sırada yer aldı. Bunu %19,8 ile ishal, %11,2 ile ağız ve diş sağlığı sorunları, %8,8 ile göz ile ilgili sorunlar izledi.

Hanehalkı İşgücü Araştırması 2023 yılı sonuçlarına göre 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı %22,1 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oranın erkek çocuklar için %32,2 kız çocuklar için %11,5 olduğu görüldü.

Evlenme istatistiklerine göre 16-17 yaş grubunda olan kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002 yılında %7,3 iken bu oran 2023 yılında %1,9’a düştü. Diğer taraftan, aynı yaş grubunda olan erkek çocukların resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2002 yılında %0,5 iken bu oran 2023 yılında %0,1 oldu.

Cinsiyete göre çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranı, 2002-2023

Kaynak: TÜİK, Evlenme İstatistikleri, 2002-2023

ADNKS sonuçlarına göre 2023 yılında 22 milyon 206 bin 34 çocuk nüfusun içinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 263 bin 757, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 82 bin 291, hem annesi hem de babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 5 bin 461 olduğu görüldü.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre 2023 yılında Türkiye genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 14 bin 435 olduğu görüldü. Mevcut koruyucu aile sayısı 8 bin 164, koruyucu aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısı ise 9 bin 806 oldu. Evlat edindirilen çocuk sayısı 2023 yılında 637 oldu.

Boşanma istatistiklerine göre 2023 yılında boşanan çiftlerin sayısı 171 bin 881 oldu. Kesinleşen boşanma davaları sonucunda 171 bin 213 çocuk velayete verildi. Çocukların velayetinin %74,9’unun anneye, %25,1’inin ise babaya verildiği görüldü.

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre 2022 yılında 1-17 yaş grubunda en fazla çocuk ölümleri, dışsal yaralanma ve zehirlenmeler nedeniyle gerçekleşti. Söz konusu nedenle hayatını kaybeden 1-17 yaş grubundaki çocuk sayısı, 2022 yılında bin 275 oldu. Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları nedeniyle 866 çocuk, iyi huylu ve kötü huylu tümörler nedeniyle 635 çocuk, dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle 385 çocuk hayatını kaybetti.

Ölüm nedeni ve yaş grubuna göre ölen çocukların oranı, 2022

Kaynak: TÜİK, Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2022

Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre 2009 yılında bebek ölüm hızı binde 13,9 iken 2022 yılında binde 9,2’ye düştü. Bebek ölüm hızı cinsiyete göre incelendiğinde, 2009-2022 yılları arasında bebek ölüm hızının erkek bebekler için binde 14,6’dan binde 9,9’a, kız bebekler için binde 13,1’den binde 8,4’e düştüğü görüldü.

Doğumdan sonraki beş yıl içinde ölme olasılığını ifade eden beş yaş altı ölüm hızı, 2009 yılında binde 17,7 iken 2022 yılında binde 11,2’ye düştü. Beş yaş altı ölüm hızı cinsiyete göre incelendiğinde, 2009-2022 yılları arasında beş yaş altı ölüm hızının erkek çocuklar için binde 18,5’ten binde 12,1’e, kız çocuklar için binde 16,8’den binde 10,2’ye düştüğü görüldü.

Bebek ve beş yaş altı ölüm hızı, 2009-2022

Kaynak: TÜİK, Ölüm İstatistikleri, 2009-2017
TÜİK, Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2018-2022