Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın son ödemeler dengesi verilerine göre, Ocak-Eylül arasını kapsayan dokuz aylık dönemde yabancıların Türkiye’deki alımları 1 milyar 599 milyon dolar olurken, Türklerin yurt dışı alımları 1 milyar 997 milyon dolara ulaştı. Son bir yılda da 2 milyar 233 milyon dolarlık yabancı alımına karşılık, Türklerin yurt dışı alımları 2 milyar 624 milyon dolarla bunun üzerinde gerçekleşti.
Gayrimenkulde Türkiye yabancılar için hâlâ ilgi çekici olsa da önceki dönemlerdeki gibi hızlı bir girişim yatırım alanı olmaktan çıkmış gözüküyor.
Önceki dönemde yabancıların konut alımlarındaki hızlı artışta, karşılığında vatandaşlık verilmesi etkili olmuştu. 2016 ve 2017’de yapılan yasal düzenlemelerle yabancı yatırımcıların ev almak koşulu ile Türk vatandaşlığı almasının önü açılmıştı. 2017’deki düzenlemede 1 milyon dolar olan vatandaşlık almak için gerekli asgari taşınmaz alım bedeli, 2018’de 250 bin dolara düşürülmüştü. Bu düzenleme ile önceki dönemlerde de Türkiye’nin sahil kentlerine ilgi duyan Ruslar ve Avrupalıların yanında, siyasal, sosyal istikrarsızlık, iç savaş gibi durumların yaşandığı Orta Doğu ülkeleri yurttaşlarından konut alımı için yoğun bir akın başladı.
Ancak Türkiye’de yabancıya satışta “vatandaşlık hakkı için gayrimenkul yatırım eşiğinin” daha sonda 400 bin dolara yükseltilmesi de önemli bir faktör. Ayrıca vatandaşlık karşılığında alınan konutların 5 yıl süreyle satılmaması şartı bulunuyordu. Bu sürenin 2023’te dolması ile birlikte yabancılar vatandaşlık karşılığı aldıkları konutları yine vatandaşlık almak isteyen yabancılara satmaya başladılar. Ancak bölge ülkelerindeki karışıklıkların yol açtığı demografik hareketlerin yavaşlaması, mültecileşme oranının düşmesi de yabancı alımlarının azalmasında etkili oldu.
Merkez Bankası verilerine göre yabancıların ilk kez 2013 yılında 3 milyar doları, 2014’te 4 milyar doları, 2018’de 5 milyar doları aşan Türkiye’den gayrimenkul alımlarının yıllık hacmi, 2022 yılında 6,3 milyar dolarla tepe noktayı gördükten sonra düşüşe geçti. Söz konusu yatırımlar 2023 yılında 3 milyar 560 milyon dolara, 2024’te 2 milyar 822 milyon dolara geriledi. 2024’ün ilk dokuz ayında 2 milyar 188 milyon dolar olan, bu yıl aynı dönemde 1 milyar 599 milyon dolarda kalan yabancı alımlarının yılın tümünde 2 milyar dolar sınırına kadar ineceği tahmin ediliyor.
(Haber kaynağı: Ekonomim köşe yazarı Dr. Burcu Aydın’ın “Konut satışlarını besleyen beş temel dinamik” başlıklı köşe yazısından alıntıdır.)
