Hürriyet Gazetesi’nde yer alan habere göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan yasa taslağına göre imar planında yapılan değişikliklerle konut imarlı arsaların AVM’ye dönüştürülmesi ya da söz konusu arsanın imar katsayısının 3’ten 10’a çıkarılması gibi durumlarda arsada yaşanan değer artışı devlete ödenecek.
İmar Kanununa plan değişiklikleriyle ilgili eklenmesi öngörülen söz konusu maddeye göre; “Yoğunluk artışı, bina yüksekliği, kat adedi, kullanım amacı değişikliğine yönelik uygulama imar plan değişikliği sonucu değerinde artış olan taşınmaz maliklerinden, taşınmazın artan arsa değerinin tamamı ‘değer artış payı’ olarak alınır. Değer artış payı bedelinin tespitinde, imar planı değişikliği sonucunda taşınmazın imar durumunda kıymet bakımından meydana gelecek artış dikkate alınır ve 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kanun’un 11’inci maddesinde belirtilen bedel tespiti esasları gözetilir” hükmünü içeriyor.
Değer artışının ne kadar olduğuna ise idarenin oluşturacağı değer tespit komisyonu karar verecek. Ancak komisyonun tespiti, en az iki lisanslı gayrimenkul değerleme şirketinin bulduğu rakamın aritmetik ortalamasından az olmayacak.
Tapuya şerh konacak
Taşınmazın değer artış payı devlete ödeninceye kadar tapu kütüğüne şerh olarak işlenecek. Söz konusu parselle ilgili satış, ipotek, trampa, kiralama ve benzeri işlemler bedel ödeninceye kadar duracak. Değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı düzenlenemeyecek. Değer artış payının yüzde 30’u imar planı değişikliğini onaylayan ilgili idarede açılacak kamulaştırma hesabına, yüzde 30’u bakanlığın dönüşüm projeleri özel hesabına, yüzde 40’ı Hazine ve Maliye Bakanlığı’na yatırılacak. Değer artış payı ayni olarak alınırsa, aynı kurumlara yine bu oranlarda hisselendirilecek. Ancak bu plan değişiklikleri, Kıyı Kanunu, Organize Sanayi Bölgeler (OSB), Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Kentsel Dönüşüm Kanunu’na tabi alanlarda yapılamayacak.
Değer artışı paylaşımı “kirlilik” gözetilerek değiştirildi
İlk taslakta taşınmazın değer artışının yüzde 70’inin devlete ödenip yüzde 30’unun arsa sahibine kalması öngörülürken daha sonra plan değişikliğiyle o bölgede trafik, hava kirliliği gibi olumsuzlukların karşılığı olarak bu bedelin de kamuya ödenmesi gerektiğine karar verildi.
Halihazırda mevzuata uymayan kaçak yapılar yıkılacak
İmar planlarının kesinleşmesinden itibaren 6 aylık süreden sonra plan iptali, revizyonu veya değişikliği gerekçe gösterilerek, alınmış yapı ruhsatları iptal edilemeyecek, inşaat durdurulamayacak. Mevcut mevzuatta ruhsat alınmadan ya da ruhsata aykırı olarak yapılan yapıların mühürlenerek durdurulacağı hükmü bulunuyor. Ancak taslağa eklenen yeni fıkrayla, idare tarafından ruhsata bağlanamayacağı veya aykırılıklarının giderilemeyeceği tespit edilen yapılarda, bir aylık süre beklenmeden ruhsatın iptal edilerek, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina ya da mevzuata aykırı imalatların, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip yıktırılması hükme bağlanıyor. Yıkım masrafının da yapı sahibinden alınacağı belirtiliyor.
Şehir Rantı Vergisi nasıl hesaplanacak?
Henüz taslak halinde olan tasarının yasalaşması halinde 5 katlı imar planı olan bir arsanın sahibinin başvurusuyla bu arsanın üzerinde 10 katlı bir otel veya AVM ya da hastane imarlı arsaya dönüştürülmesi halinde arsanın değeri çok yükselecek. Arsanın ilk değeri üç milyon lirayken imar planı değişiklikleriyle birlikte on milyon liraya çıkacak. Üzerinde çalışılan Şehir Rantı Vergisinin aynen yasalaşması halinde aradaki yedi milyon liralık değer artışı devlete ödenecek.
Hak kaybına uğrayanlar dava açabilecek
Üzerinde çalışılan taslağa göre, ada oluşturan tek parseller hariç olmak üzere parsel bazında nüfus, yapı yoğunluğu, kat adedi, bina yüksekliğini artıran imar planı değişiklikleri de yapılamayacak. Kesinleşen planlara karşı sadece doğrudan hak kaybı olanlar, ilgili kısımla sınırlı olmak üzere dava açılabilecekler. İmar planlarına ilişkin olarak idari yargıya başvurulması halinde, bir yerde birden fazla idare mahkemesinin bulunması durumunda davaların hangi idare mahkemesinde görüleceğine Hâkimler ve Savcılar Kurulu karar verecek.
Kaynak: Aysel Alp / Hürriyet
