İstanbul’un konut sorunu artık sadece bir “barınma” değil, doğrudan bir afet dayanıklılığı meselesidir. Kentte yaklaşık 650 bin riskli konut bulunuyor; bu yapıların önemli kısmı 2000 öncesi deprem yönetmeliğiyle inşa edilmiş durumda. Önümüzdeki 10 yılda afet yenileme ve doğal talep kaynaklı toplam 1.8–1.9 milyon bağımsız bölüm üretimi gerekiyor.
Bu ihtiyacın büyüklüğü düşünüldüğünde, TOKİ’nin 500 bin sosyal konut projesinden İstanbul’a düşen 100 bin konutluk pay, koca bir suya damlatılmış bir damla boya etkisinden öteye geçemiyor.
Değerli Hocam Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş’in ifade ettiği gibi, sosyal konut üretimi kısa vadede kira artış hızını sınırlayabilir; fakat kalıcı etki için mülkiyet yapısında ve dağıtım adaletinde dönüşüm gerekir. Zira İstanbul’un yıllık konut ihtiyacı yaklaşık 350–400 bin civarındayken, önümüzdeki 3 yıl içerisinde devreye girebilecek 100 binlik üretim yalnızca talebin küçük bir kısmını karşılayabiliyor.
Evet, arz artışı kısa vadede kiraları ve satış fiyatlarını bir miktar frenleyebilir. Ancak kalıcı etki, sadece konut üretimiyle değil, üretimin nereye, kim için ve nasıl yapıldığıyla ilgilidir. Daha önemlisi, üretim alanlarının zemin güvenliği ve altyapı kapasitesi bakımından nasıl seçildiği hâlâ belirsiz.
Eğer bu 100 bin konut, yüksek riskli alanlardaki ihtiyaç sahiplerine öncelik verip tahliye amaçlı kullanılacak şekilde planlanırsa, barınma sorununu çözme hedefiyle aynı anda afet riskini azaltan gerçek bir iki hedefli müdahale ortaya çıkar — aksi hâlde yalnızca suyu renklendiren bir müdahaleyle kalırız.
Gerçek çözüm, sosyal konut üretimini İstanbul’un Afet Dirençli Konut Master Planı içinde yeniden konumlandırmakla mümkün. Bu plan, sadece devletin değil, özel sektörün kiralık sosyal konut üretiminde yer aldığı, boş konut vergisi ve şeffaf kira denetimi gibi araçların devrede olduğu bir karma modele dayanmalı.
Aksi hâlde, her yeni proje suyu renklendirir ama suyun rengini değiştiremez.
