Son dönemde inşaat işletmelerinin gündemini meşgul eden KURGAN ve maliye idaresinin yapay zekâ risk analizlerine takılmamak için inşaat işletmelerinin dikkat etmesi gereken birtakım konular bulunmaktadır. Bu uygulamalarda yapay zekâ analizleriyle tespitler yapılacak ve bu konularda izahat istenilecek, izahatı yeterli görülmeyenlere idare tarafından eleştiri yapılabilecektir.
İnşaat şirketlerinin muhasebe birimlerinin özellikle dikkat etmesi gereken konular sıralanmıştır:
- 7 günlük fiili teslim süresine uymayarak faturaları geç düzenlemek
- Alt taşeron hak edişlerinde fatura kesilme süresine dikkat etmemek
- Alt taşeron sözleşme damga vergisini hesaplayıp beyan etmemek
- Arsa payı satış faturalarını muhasebeleştirmemek, KDV beyanında bildirmemek
- Arsa sahibine kesilen faturaları KDV beyanında hatalı bildirmek, matrahı (600) yurtiçi satışlar hesabına yazmamak, KDV’yi (391) ilave edilecek KDV’de göstermek
- Arsa sahibine kesilen satış faturalarını hatalı kesmek, emsal bedel tutarlarını hesaplamamak
- Arsa sahiplerine kesilen gider pusulasını muhasebeleştirmemek, muhasebe kaydına almamak
- Arsa sahiplerinin sürekli, devamlı, birden çok gayrimenkul satmasına rağmen gelirlerini beyan etmemek
- Bina şantiyesi işe başlama bildirimini zamanında bildirmemek (sürelere uymamak)
- Bina şantiyesinin bittiğini vergi dairesine zamanında bildirmemek
- Birim maliyet, toplam maliyet gibi İnşaat maliyetlerini hatalı hesaplamak
- Biten işlerin kâr-zarar beyanı süresini kaçırmak, hatalı dönemde beyan vermek
- Bitmeyen işlerin gelir vergisi stopajını biten işlere mahsup etmek
- Değer artış kazancı, ticari kazanç ayrımını mevzuata uygun yapmamak
- Gayrimenkul alış-satış işlemlerinde gayrimenkul bedelini gerçek fiyatından düşük göstermek
- Gayrimenkullerde fiili teslim süresini ve tarihini hatalı hesaplamak
- Gayrimenkullerde tasarruf devri hakkını hatalı hesaplamak
- Geçici kabul/kesin kabul kavramlarını hatalı uygulamak
- Gelir vergisi stopaj iadelerini geçici vergiden düşmek
- Gelir vergisi stopaj iadesinin zamanını geçirmek
- Gelir vergisi tevkifatını hatalı hesaplamak
- Hakedişlerde KDV’nin doğuş zamanını yanlış hesaplamak
- Hakedişleri tek düzen hesap planına uymadan hatalı muhasebeleştirmek
- Hangi işlerin inşaat taahhüt işi kapsamında olup olmadığını ayırt etmemek
- İnşaat devam ederken veya topraktan gayrimenkul satışında alınan paraları hatalı muhasebeleştirmek
- İnşaat devam ederken yapılan gayrimenkul satışlarını gelir tablosuna kaydetmek ve bu satışları kâr-zarar hesabına konu etmek
- İnşaat devam ederken yapılan gayrimenkul satışlarını KDV beyanında bildirirken hata yapmak
- İnşaat taahhüt İşleri devam ederken hakediş faturalarını (600) yurtiçi satışlar hesabına yazmak
- İnşaat taahhüt işlerinin ayrımını yapamamak
- İşin başlama tarihini hatalı tespit etmek
- İşin bitiş tarihini düzgün hesaplayamamak
- İşin bitişi, tamamlanması gibi hallerde süreleri geçirmek
- KDV tevkifatlarını düzgün hesaplamamak
- Kentsel dönüşüm inşaatının ayrımını yapamamak, KDV oranını hatalı bulmak
- Konutta KDV oranını bulamamak, hatalı oran uygulamak
- Kredili alış-satış işlemlerinde kredi tutarına dikkat etmemek
- Net alan, brüt alan, ortak alan kavramlarını maliyet hesaplarını yaparken hatalı kullanmak
- Ortak amortismanları dağıtmamak
- Önceden fiili teslim olmasına rağmen (inatla) iskân tarihinde toplu fatura kesmek
- Vergi mükellefi olmayan arsa sahibine arsa payı satış faturası düzenlememek
- Vergi mükellefi olmayan arsa sahibine gider pusulası düzenlememek
- Yapılan inşaat taahhüt işleri sözleşmelerini incelemeden muhasebe sistemi kurmak
- Yıllara yaygın inşaat işi devam ederken kâr-zarar beyan etmek
- Yıllara yaygın inşaat işleri kazançlarını geçici vergiye konu etmek
- Yıllara yaygın inşaat taahhüt işleri için kullanılan “2 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğine” uygun olmayan muhasebe hesapları kullanmak
(Kaynak: İBRAHİM DÖNER – İnşaat Muhasebesi Uzmanı)
